بازی درمانی کودک چه مزایایی دارد؟
بازی درمانی یکی از تکنیک‌های روانشناسی است که در آن روانشناس کودک و بازی درمانگر به کودک کمک می‌کند تا احساسات و عواطف خود را از طریق بازی نمایش دهد و درمانگر از این طریق می‌تواند به کودک راهکارهایی برای حل و کنار آمدن با مشکل ارائه دهد.
از آن جایی ارتباط با کودکان، به خصوص کودکانی که با مشکل روحی و روانی درگیر هستند، اغلب سخت است و درمانگر نمی‌تواند به صورت مستقیم با کودک ارتباط برقرار کند، بازی درمانی یکی از راهکارها مناسب برای روان درمانی کودکان است.
اغلب افراد بازی درمانی را با بازی کردن با کودک اشتباه می‌گیرند و تصور می‌کنند که در خانه می‌توانند با کودکشان بازی کنند و آن را به عنوان یک درمان روانشناسی می‌شناسند، باید گفت که بازی درمانی یا Play Therapy یک تکنیک تخصصی در روانشناسی کودکان به شمار می‌رود و با بازی کردن معمولی با کودک کاملا متفاوت است و باید توسط یک درمانگر متخصص انجام شود.
در این مقاله می‌خواهیم درباره بازی درمانی کودک و فواید آن صحبت کنیم و در آخر بررسی کنیم که برای حل چه مشکلاتی می‌توان از بازی درمانی استفاده کرد و برخی از تکنیک‌های آن را بررسی کنیم. اگر شما هم قصد شروع جلسات بازی درمانی برای کودک خود را دارید، مطالعه این مقاله کمک بسیار زیادی به درک شما از جلسات بازی درمانی کودک و فرآیند این جلسات می‌کند؛ پس در ادامه با ما همراه باشید.
بازی درمانی یک تکنیک روانشناسی برای درمان بسیاری از اختلالات کودکان است. بازی درمانی جذابیت زیادی برای کودکان دارد؛ از همین رو باعث ارتباط بهتر بین کودک و درمانگر می‌شود.
بازی درمانی کودک چیست؟
بازی درمانی کودک، نوعی درمان روانشناسی است که عمدتا برای کودکان استفاده می‌شود. در این تکنیک درمانی، روان درمانگر به وسیله بازی با کودک، به او کمک می‌کند. معمولا کودکان نمی‌توانند احساسات خود را پردازش کنند یا مشکلات خود را برای والدین یا مربیان خود بیان کنند؛ بازی درمانی این امکان را به کودک می‌دهد تا به صورت غیرمستقیم و از طریق بازی، که جذابیت زیادی نیز برای کودکان دارد، کودک احساسات خود را بیان کند.
در نگاه اول ممکن است بازی درمانی شبیه یک بازی معمولی به نظر برسد، اما باید بدانید که بازی درمانی یک تکنیک تخصصی در روانشناسی کودک به شمار می‌رود و باید توسط یک فرد مجرب که تخصص و تجربه این کار را دارد انجام شود. معمولا روانشناس کودک جلسات بازی درمانی کودک را برگزار می‌کند. درمانگر در جلسات بازی درمانی، با مشاهده رفتار کودک در هنگام بازی و تحلیل آن، می‌تواند مشکلات کودک را درک کند.
سپس درمانگر با تکنیک‌های مشخص، که اغلب بازی‌های جذاب برای کودکان است، به کودک کمک می‌کند تا احساسات خود را کشف کند؛ پس از آن نوبت به مرحله درمان می‌رسد. در بازی درمانی کودک، درمانگر می‌کوشد تا از طریق بازی‌های مختلف، مکانیزم‌های دفاعی را به کودک بیاموزد و به دنبال تغییر رفتارهای نامناسب کودک باشد.
مزایای بازی درمانی
تحقیقات نشان داده است که بیش از 70 درصد کودکانی که جلسات بازی درمانی را آغاز کرده‌اند، به مرور تغییرات مثبتی را تجربه کرده‌اند و بازی درمانی برای آن‌ها مفید بوده است. همچنین بازی درمانی برای آن دسته از کودکانی که در برقرای ارتباط با مشاور کودک دچار مشکل می‌شوند، می‌تواند مفید باشد
یکی از مهم‌ترین مزایای بازی درمانی، جذابیت آن برای کودکان است. کودکان مسائل و مشکلات زندگی را همانند بزرگسالان نمی‌بینند و ممکن است جلسات مشاوره برای کودک خسته کننده باشد، اما بازی درمانی از آن جایی که به کمک بازی‌های جذاب انجام می‌شود، معمولا اشتیاق کودکان را به همراه دارد. در ادامه برخی از مهم‌ترین مزایای بازی درمانی را معرفی می‌کنیم:
- آموزش مسئولیت پذیری
- افزایش خلاقیت کودک
- بالا بردن توان کودک در حل مسئله
- افزایش اعتماد به نفس کودک
- کاهش اضطراب
- یادگیری بیان احساسات
- تقویت مهارت‌های اجتماعی
- بهبود روابط خانوادگی
- تقویت زبان و گفتار
نکته‌ای که باید در مورد بازی درمانی در نظر داشته باشید این است که بازی درمانی کودک جایگزین سایر تکنیک‌های درمانی نمی‌شود و معمولا به عنوان یک درمان مکمل استفاده می‌شود. پس اگر کودک شما نیاز به جلسات مشاوره، دارو درمانی، نوروتراپی یا … را دارد، شروع جلسات بازی درمانی نباید باعث شود که از درمان‌های دیگر غافل شوید.
آیا نگران مشکلات عاطفی فرزندتان هستید؟ آیا مسائل رفتاری فرزند شما بر عملکرد تحصیلی او تاثیر می‌گذارد؟ آیا کودک شما دچار استرس است؟ صحبت با روانشناس کودک می‌تواند به شما در پاسخ دادن به سوالات بالا کمک کند. جلسات مشاوره کودک می‌تواند به شما و کودکتان در درک مشکل کودک کمک کند.
چه زمانی می‌توان از بازی درمانی کودک استفاده کرد؟
بازی درمانی معمولا برای کودکان بین 3 تا 12 سال استفاده می‌شود. در حالت کلی بازی درمانی به شادتر بودن کودک و افزایش خلاقیت او کمک می‌کند و هر کودکی می‌تواند در جلسات بازی درمانی شرکت کند؛ اما معمولا بازی درمانی به عنوان یک روش درمانی مکمل برای درمان برخی از اختلالات کودک و بهبود شرایط روحی کودک به‌کار می‌رود. بازی درمانی می‌تواند به کودک شما در بهبود اختلالات زیر کمک کند:
- اختلالات یادگیری کودکان
- رفتارهای مشکل‌ساز در مدرسه
- پرخاشگری و عصبانیت
- مسائل خانوادگی مثل طلاق والدین یا مرگ یکی از نزدیکان
- خشونت خانگی یا بدرفتاری با کودک
- اضطراب و افسردگی کودک
- شب ادراری
- اختلال بیش فعالی (ADHD)
- اختلالات اوتیسم (ASD)
بازی درمانی کودکان یکی از تکنیک‌های مکمل برای روانشناسی کودکان است که به درمان بسیاری از اختلالات کودکان کمک می‌کند. بازی درمانی به کمک یک درمانگر مجرب و حرفه‌ای انجام می‌شود که تخصص کافی برای برگزاری جلسات بازی درمانی را داشته باشد.
جلسات بازی درمانی کودک چگونه انجام می‌شود؟
جلسات بازی درمانی کودک، با توجه به نوع اختلال کودک می‌تواند متفاوت باشد و درمانگر روند درمان متفاوتی را انتخاب کند. معمولا در جلسات اولیه بازی درمانی، درمانگر به دنبال شناخت بهتر کودک است و رفتارهای کودک را در حین بازی آنالیز می‌کند.
در این مرحله درمانگر کمترین دخالت را دارد و تنها به دنبال بررسی رفتار کودک و کشف مشکلات کودک از طریق بازی او است. ممکن است در جلسات اولیه درمانگر از شما به عنوان والدین کودک یا خواهر و برادر کودک بخواهد در جلسات حضور داشته باشد تا رفتار کودک را در مقابل شما نیز بسنجد. ممکن است درمانگر درخواست جلسات مشاوره خصوصی با شما به عنوان والدین کودک را نیز داشته باشد.
پس از بررسی رفتار کودک و کشف مشکلات، درمانگر طرح جلسات بازی درمانی کودک را می‌چیند. با توجه به نوع اختلال کودک و رفتار او، روانشناس کودک ممکن است از تکنیک‌های متفاوتی برای ادامه جلسات استفاده کند.
در حین درمان، ممکن است با توجه به نظر درمانگر، جلساتی نیز نیاز باشد تا شما در کنار کودکتان باشید و با او بازی کنید. در این گونه جلسات، درمانگر به دنبال تحلیل رفتار کودک در کنار والدین است.
گفتار درمانی کودک شامل هر نوع تکنیک، بازی و تمرین است که به کودک شما برای رفع اختلالات گفتار کمک می‌کند. جلسات گفتار درمانی به کمک یه درمانگر مجرب و حرفه‌ای در این کار انجام می‌شود.
انواع بازی در بازی درمانی کودک
بازی درمانی تکنیک‌های مختلفی دارد که درمانگر با توجه به شرایط کودک آن‌ها را برای جلسات بازی درمانی انتخاب می‌کند. در ادامه چند مورد از مهم‌ترین بازی‌هایی که در جلسات بازی درمانی اتفاق می‌افتد را بررسی می‌کنیم:
بازی‌های حرکتی
این نوع از بازی‌ها معمولا نیازمند به فضای بیشتری هستند و با کمک وسایلی مثل توپ انجام می‌شوند. در این دسته از بازی‌ها همانطور که از نام آن پیداست، کودک در حال حرکت و جنب‌وجوش است و انرژی زیادی را صرف این کار می‌کند.
این دسته از بازی‌ها معمولا برای کودکان بیش فعال یا آن دسته از کودکانی که دچار پرخاش و عصبانیت هستند استفاده می‌شود تا کودک بتواند از این طریق انرژی خود را تخلیه کند.
بازی‌های تقلیدی
در این دسته از بازی‌ها درمانگر از کودک شما می‌خواهد تا خود را جای یکی از اطرافیان خود، به عنوان مثال پدر، مادر یا خواهر و برادر قرار دهد. در چنین شرایطی کودک رفتار دیگران را تقلید خواهد کرد و درمانگر از این طریق ریشه بسیاری از مشکلات کودک مثل اضطراب و ترس را کشف می‌کند.
بازی‌های نمایشی
در این بازی کودک به همراه درمانگر خود به اجرای یک نمایش ساده می‌پردازند. ممکن است از ابزاری مثل ماسک‌های حیوانات برای اجرای نمایش استفاده کنند. نمایش برای کودکان بسیار لذت بخش است و چنین بازی‌هایی به برقراری ارتباط بهتر بین کودک و درمانگر کمک می‌کند.
بازی‌های خلاقیتی
این دسته از بازی‌ها به پرورش خلاقیت کودکان کمک می‌کند. در چنین بازی‌هایی، درمانگر با کمک ابزاری مثل نقاشی، خمیربازی، موسیقی، ساخت کاردستی و … به بازی با کودک می‌پردازد. کودک در چنین بازی‌هایی احساسات خود را نمایش می‌دهد و درمانگر می‌تواند با کمک تحلیل نقاشی یا کاردستی کودک، به کشف احساسات درونی او بپردازد. این تکنیک تشابه زیادی به هنر درمانی دارد.
منبع: برگ سبز، بهترین کلینیک روانشناسی در غرب تهران